Chính phủ Mỹ đối mặt với nguy cơ đóng cửa

Ngày 11/9, đảng Cộng hòa đã hủy kế hoạch bỏ phiếu về một thỏa thuận ngân sách nhằm ngăn chặn việc Chính phủ Mỹ đóng cửa. Động thái có thể ảnh hưởng tiêu cực đến những nỗ lực duy trì hoạt động của chính phủ cho đến cuộc bầu cử Tổng thống vào tháng Mười Một.

Ngân sách chính phủ dự kiến hết hạn vào cuối tháng Chín và Quốc hội Mỹ sẽ cần một dự luật tạm thời được gọi là "nghị quyết tiếp tục" (CR) để giữ cho các hoạt động diễn ra sau cuộc bầu cử, do các đảng vẫn chưa đạt được thỏa thuận về ngân sách cả năm.

Mới đây, cựu Tổng thống Donald Trump đã kêu gọi đảng Cộng hòa thúc đẩy việc đóng cửa chính phủ cho đến khi một số yêu cầu của đảng này được đáp ứng. Kịch bản này có thể dẫn đến việc đóng cửa các cơ quan liên bang và công viên quốc gia, hạn chế các dịch vụ công và khiến hàng triệu nhân công tạm nghỉ việc và không được trả lương chỉ vài tuần trước bầu cử.

Chủ tịch Hạ viện Mỹ, ông Mike Johnson thuộc đảng Cộng hòa, đã dự định tổ chức một cuộc bỏ phiếu vào cuối ngày 11/9 về việc gia hạn thỏa thuận ngân sách thêm sáu tháng, kéo dài hạn chót đóng cửa đến tháng Ba, khi Tổng thống mới nhậm chức. Ông cũng công bố ý định kết hợp dự luật này với một luật yêu cầu công dân đưa ra bằng chứng chứng minh quốc tịch khi đăng ký bỏ phiếu, mang tên Đạo luật SAVE, vốn vấp phải sự phản đối từ chính quyền của Tổng thống Joe Biden.

Tuy nhiên, sau đó, ông Johnson đã hủy cuộc bỏ phiếu này giữa những bất đồng trong nội bộ đảng. Dù vậy, ông Johnson cho biết ông vẫn có kế hoạch kêu gọi sự hỗ trợ từ các đảng viên đảng Cộng hòa với kỳ vọng thay đổi quay điểm của một số người phản đối.

Trước đó, ông Chuck Schumer, lãnh đạo phe đa số tại Thượng viện Mỹ, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tránh tình trạng đóng cửa chính phủ vào ngày 30/9, khi các nhà lập pháp trở lại Washington sau kỳ nghỉ tháng Tám.

Trong một bức thư gửi các đồng nghiệp đảng Dân chủ ngày 8/9, ông Schumer cho biết đảng Dân chủ ủng hộ việc gia hạn ngân sách ngắn hạn, và kêu gọi các đảng viên đảng Cộng hòa ủng hộ nỗ lực song phương này.

Bloomberg Intelligence đánh giá khả năng xảy ra tình trạng ngừng hoạt động của chính phủ là thấp, do lo ngại tình trạng bế tắc trong năm bầu cử có thể khiến các nhà lãnh đạo quốc hội phải hướng đến một nghị quyết tiếp tục cấp ngân sách cho chính phủ đến đầu tháng Mười Hai.
 
Lần gần đây nhất, Chính phủ Mỹ phải đóng cửa một phần là vào cuối năm 2018 khi ông Donald Trump còn làm Tổng thống.

Trong khi đó, hãng tin CNN ngày 10/9 nhận định, nếu tái đắc cử Tổng thống Mỹ vào tháng 11 tới, chính sách thuế quan của ông Donald Trump sẽ gây tranh cãi khi áp thuế nhập khẩu cao hơn đáng kể đối với hầu hết hàng hoá, từ 10-20%, trừ hàng hóa Trung Quốc bị áp mức thuế 60%. Chính sách này có thể tăng doanh thu cho chính phủ, nhưng cũng khiến người Mỹ phải chi trả mức giá cao hơn cho hàng hóa và dịch vụ.

Chiến dịch kiểm soát nhập cư chưa từng có của cựu Tổng thống Trump cũng có thể dẫn đến lạm phát, mặc dù "ông chủ" thứ 45 của Nhà Trắng gần đây khẳng định giá cả sẽ "giảm mạnh và giảm nhanh" nhờ hành động này. Nếu xảy ra tình trạng trục xuất hàng loạt, các doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn trong việc tuyển dụng nhân sự, phải tăng lương và chuyển chi phí đó cho người tiêu dùng.

Theo nghiên cứu của Viện Kinh tế Quốc tế Peterson, ngay cả khi trục xuất 1,3 triệu người lao động, thấp hơn 10 triệu đến 20 triệu vụ trục xuất mà ông Trump đã ủng hộ, cũng sẽ là "một cú sốc lạm phát" khiến lạm phát tăng 1,3% sau 3 năm. Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) của Mỹ sẽ thấp hơn đáng kể khi giảm tới 2,1 điểm phần trăm. Nghiên cứu cho thấy nếu 7,5 triệu công nhân bị trục xuất, lạm phát sẽ tăng tới 7,4 điểm phần trăm.

Trong khi đó, Phó Tổng thống Kamala Harris cảnh báo rằng hệ thống nhập cư đã "bị phá vỡ" và chiến dịch của bà cam kết sẽ đưa lại dự luật an ninh biên giới lưỡng đảng. Bà Harris không cam kết trục xuất hàng loạt như ông Trump đã kêu gọi. Bất kể ai thắng cử vào tháng 11, thâm hụt ngân sách liên bang cũng sẽ tăng đáng kể.

Hoa Nguyễn