Lãi suất trái phiếu chính phủ Mỹ là gì?

Trái phiếu chính phủ Mỹ được đánh giá là một sự đặt cược an toàn đối với giới đầu tư bởi khoản vay này hầu như không có nguy cơ không được hoàn trả. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn tìm hiểu chi tiết về lãi suất trái phiếu chính phủ Mỹ và giải đáp vì sao kênh đầu tư này lại được quan tâm đến thế.

1. Lãi suất trái phiếu chính phủ là gì?

Lợi suất trái phiếu (bond yield) chính phủ là lãi suất được trả cho việc sở hữu trái phiếu chính phủ (phát hành bằng nội tệ và ngoại tệ). 

Hiểu đơn giản, lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ là tổng lợi nhuận nhà đầu tư sẽ nhận được khi đầu tư vào trái phiếu chính phủ Mỹ. Tương tự như lợi suất trái phiếu chính phủ nói chung, lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ gồm nhiều loại:

• Lợi suất danh nghĩa: Phần lãi chia cho mệnh giá trái phiếu.
• Lợi suất yêu cầu: Là mức lãi suất mà tổ chức phát hành trái phiếu phải cung cấp để thu hút các nhà đầu tư.
• Lợi suất thực: Thu nhập hàng năm của trái phiếu chia cho giá thị trường hiện tại của nó. 

2. Đặc điểm lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ

Dựa theo cách tính lãi suất, lợi suất trái phiếu chính phủ được chia làm 2 loại như sau:

• Trái phiếu có lãi suất cố định: Lãi suất được tính dựa vào tỷ lệ % cố định theo mệnh giá mua trái phiếu tại thời điểm mua.
• Trái phiếu có lãi suất thả nổi: Lãi suất được trả trong các kỳ và biến đổi tăng/giảm theo một lãi suất tham chiếu.

Ngoài ra, lãi suất trái phiếu chính phủ có một số đặc điểm riêng biệt. Cụ thể:

• Tính ổn định cao: Trái phiếu chính phủ tạo ra nguồn thu nhập ổn định khi nhà đầu tư được hưởng trái tức trong thời gian nắm giữ. Ngoài ra, nhà đầu tư cũng có thể yên tâm về tính biến động của khoản đầu tư. Các lãi suất gần như được xác định hoặc ước tính khá chính xác, giúp nhà đầu tư xác định các tiềm năng nhất định.

• Miễn thuế thu nhập: Số tiền nhận được từ lợi suất trái phiếu chính phủ không tính vào thu nhập cá nhân, do đó sẽ được miễn phí thuế thu nhập. Các nghĩa vụ thuế được giảm thiểu sẽ thúc đẩy các nhà đầu tư tiến hành thêm các hoạt động mua trái phiếu chính phủ trong tương lai.

• Lãi suất thấp: Trái phiếu chính phủ được cho là có lãi suất thấp hơn so với các chủ thể phát hành trái phiếu khác nhưng bù lại thì mức độ an toàn gần như 100%. Trái phiếu chính phủ được bảo đảm bằng uy tín và độ ổn định trong hoạt động của chính phủ quốc gia phát hành trái phiếu.

• Lãi suất phụ thuộc vào kỳ hạn: Trái phiếu chính phủ chia thành các mức ngắn hạn, trung hạn và dài hạn. Trái chủ sẽ được nhận khoản lãi suất khác nhau tùy thuộc vào kỳ hạn của trái phiếu. Ngoài ra, các trái phiếu phát hành trên các đơn vị tiền tệ khác nhau cũng tác động lớn đến lãi suất. Có thể đối với nhà đầu tư quốc gia A, lãi suất này là không hấp dẫn, tuy nhiên, đối với nhà đầu tư quốc gia B thì đó lại là khoản lãi suất khổng lồ.

Đặc điểm lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ

Xem thêm: Đáo hạn phái sinh

3. Một số lưu ý về lãi suất trái phiếu chính phủ

Nắm vững khái niệm lãi suất là gì, bond yield là gì hay coupon rate là gì là một yếu tố quan trọng trong việc bạn lựa chọn kênh đầu tư phù hợp và hiệu quả. Tuy nhiên, bạn cần tham khảo thêm những lưu ý sau để hiểu rõ hơn về trái phiếu và lợi suất trái phiếu chính phủ.

Lợi tức trái phiếu được xem như 1 chỉ số kinh tế

Chính phủ là một trong những nhà đầu tư lớn nhất vào nền kinh tế, lợi tức trái phiếu có thể là một thông số hữu ích trong việc đánh giá sức khỏe nền kinh tế.

Lợi suất trái phiếu chính phủ thường được các nhà kinh tế sử dụng để đánh giá quỹ đạo của một nền kinh tế. Khi các nhà đầu tư bán trái phiếu chính phủ, giá giảm và lợi suất tăng. Lợi tức cao hơn cho thấy rủi ro lớn hơn. 

Nếu lợi tức của một trái phiếu cao hơn nhiều so với khi nó được phát hành, thì có khả năng là công ty hoặc chính phủ đã phát hành bị căng thẳng về tài chính và có thể không trả được vốn.

Những yếu tố ảnh hưởng đến lãi suất trái phiếu chính phủ Mỹ

Lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ tuy có tính ổn định nhưng vẫn bị ảnh hưởng ít nhiều bởi:

• Giá trái phiếu: Giữa giá trái phiếu và lợi suất trái phiếu có mối quan hệ nghịch biến. Khi giá trái phiếu tăng thì lợi suất giảm và ngược lại.
• Lãi suất trái phiếu: Khi lãi suất tăng, giá trái phiếu trên thị trường sẽ giảm. Điều này mang lại cho những người mua trái phiếu cũ một lợi suất cao hơn và kéo theo những người mới phải mua trái phiếu với lãi suất coupon cao hơn. Ngược lại, khi lãi suất giảm thì giá trái phiếu trên thị trường sẽ tăng. Điều này khiến cho những người mua trái phiếu trước đó có lợi suất thấp hơn. Việc phát hành mới trái phiếu có lãi suất coupon thấp hơn.

Khi lãi suất tăng, giá trái phiếu trên thị trường sẽ giảm. Ngược lại, khi lãi suất giảm, giá trái phiếu sẽ tăng

• Giá trị của đồng tiền phát hành trên thị trường ngoại hối.
• Uy tín tín dụng của chính phủ phát hành.
• Sự ổn định của chính phủ phát hành.

2 cách tính lãi suất trái phiếu chính phủ cơ bản

Định giá trái phiếu có kỳ hạn và lợi tức cố định theo từng kỳ

Công thức tính:

Trong đó k là lợi suất, MV là mệnh giá trái phiếu.

Định giá trái phiếu lãi suất thả nổi

Công thức tính: Lãi suất trái phiếu thả nổi = Lãi suất thị trường + chênh lệch lãi suất cố định.

Trái phiếu có lãi suất thả nổi là loại trái phiếu mà trái chủ sẽ nhận được các khoản lợi tức khác nhau, phụ thuộc vào mức lãi suất của thị trường. Trong đó, giá trái phiếu được tính bằng hiện giá của những dòng tiền nhận được trong tương lai. Với trái phiếu có lãi suất thả nổi, khi nhà đầu tư nắm giữ trong khoản thời gian từ thời điểm phát hành cho đến khi đáo hạn thì sẽ nhận được dòng tiền sau:

* Dòng tiền thứ nhất: Lợi tức được trả theo lãi suất thị trường và mệnh giá khi đáo hạn. Đó là dòng tiền tương lai của trái phiếu, tuy nhiên thay vì là lãi suất cố định thì lúc này lãi suất này sẽ theo thị trường. Giá trị hiện tại của dòng tiền đầu tiên cũng là giá trị thị trường của trái phiếu ngay tại thời điểm phát hành, được hiểu là bằng mệnh giá.

* Dòng tiền thứ hai: Các khoản tiền phụ trội từ phần khoản lãi suất chênh lệch cố định. 

4. Ba rủi ro cần cân nhắc khi đầu tư trái phiếu chính phủ

Rủi ro thị trường lạm phát

Khi chi phí sinh hoạt và lạm phát tăng với tốc độ nhanh hơn so với tốc độ của lãi suất khi đầu tư trái phiếu. Khi đó, sức mua đầu tư của nhà đầu tư sẽ giảm và thậm chí có thể thu về với mức lợi suất âm. Ví dụ, một nhà đầu tư mua trái phiếu có khả năng thu được lãi suất mức 2%; nếu sau khi họ đầu tư, lạm phát tăng đến 4% thì lợi suất thực tế nhận được chỉ còn là -2%.

Rủi ro lãi suất trái phiếu chính phủ

• Lãi suất và giá trái phiếu có mối quan hệ nghịch đảo: Khi lãi suất giảm, những nhà đầu tư cố gắng nắm bắt hoặc “khóa” lợi suất cao nhất trong khoảng thời gian lâu nhất có thể. Họ sẽ thu lãi từ trái phiếu trả lãi suất cao hơn so với giá thị trường lúc bấy giờ. Sự gia tăng nhu cầu đã dẫn đến việc tăng giá trái phiếu. Ngược lại, khi mức lãi suất hiện hành tăng lên; nhà đầu tư đương nhiên sẽ từ bỏ các trái phiếu trả lãi suất thấp. Điều này sẽ làm cho giá trái phiếu giảm xuống.
• Lãi suất thị trường trái phiếu có thể biến động tăng so với lãi suất ngay tại thời điểm đầu tư, khiến giá trị đầu tư của khách hàng suy giảm nếu bán.
• Tuy trái phiếu chính phủ có mức độ rủi ro thấp nhưng khả năng vỡ nợ từ nhà phát hành vẫn có thể xảy ra. 

Chi phí cơ hội

Khi lựa chọn một trái phiếu nào đó, dù được cho là an toàn nhưng vẫn luôn tiềm ẩn những rủi ro:

• Sự lựa chọn của nhà đầu tư chưa phải là tốt nhất, do vậy, họ đã bị mất nhiều chi phí cơ hội so với “sự lựa chọn tốt nhất” mà bản thân không biết.
• Sự lựa chọn đó là hoàn toàn sai lầm khiến dự án đi vào thời kỳ khó khăn và tạo ra rất ít, thậm chí không tạo ra lợi nhuận.

Nhà đầu tư cần cân nhắc các rủi ro trước khi đầu tư trái phiếu chính phủ

5. Tổng quan tình hình lãi suất trái phiếu chính phủ Mỹ

Đường cong lợi suất trái phiếu Mỹ

Đường cong lãi suất (Yield curve) là khái niệm chỉ đồ thị mô tả mối quan hệ giữa lãi suất và kỳ hạn của một công cụ nợ (khi so sánh cùng mức và chất lượng tín dụng). Đường cong lợi suất trái phiếu là bức tranh phản chiếu của thị trường đối với nền kinh tế, đặc biệt là lạm phát. 

Trong 7 lần suy thoái kinh tế gần nhất, đường cong lợi suất trái phiếu Mỹ đều báo hiệu đảo ngược giữa hai loại trái phiếu kỳ hạn 2 năm và 10 năm. 

Đường cong lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ kỳ hạn 2 năm và 10 năm “đảo ngược" trong quá khứ. Nguồn: Financial Times

Trong những năm gần đây, thị trường trái phiếu chính phủ Mỹ có nhiều chuyển biến phức tạp. Vào năm 2021, thị trường trái phiếu Mỹ khiến không ít nhà đầu tư rơi vào trạng thái lên xuống thất thường, nhất là những nhà đầu tư cổ phiếu, vàng hay ngoại hối. Hiện nay, thị trường trái phiếu Mỹ cũng có sự thay đổi.

Vào thời điểm dịch COVID-19 bùng phát và kìm hãm sự phát triển của nền kinh tế vào năm 2021-2022, Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed) đã liên tục ban hành các chính sách với những mục tiêu được cho là hạn chế tác động tiêu cực của dịch bệnh nhằm mục đích kìm hãm đà tăng lãi suất.

Tại sao lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ tăng nhanh?

Lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ tăng nhanh sẽ tác động không nhỏ đến thị trường tài chính, kinh tế toàn cầu. Lợi suất trái phiếu tăng là sự thách thức lớn và là nhân tố tác động mạnh mẽ đến các nguồn vốn vào cổ phiếu, làm giảm sức hấp dẫn của loại trái phiếu. 

Thông thường, khi lãi suất/lợi suất trái phiếu tăng sẽ làm suy yếu sức mua trên thị trường chứng khoán, tác động đến các mô hình tính toán liên quan đến chiết khấu dòng tiền trong tương lai. Theo sự phát triển của thị trường, lãi suất trái phiếu tăng sẽ tác động đáng kể đến một số lĩnh vực, cụ thể như đầu tư nhà đất.

Một số nguyên nhân cơ bản khiến lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ tăng nhanh:

• Việc duy trì chính sách tiền tệ nới lỏng khiến kỳ vọng lạm phát tăng lên (cùng với tác động của giá cả hàng hóa toàn cầu đang tăng). Việc nới lỏng chính sách tiền tệ, tài khóa dẫn đến kỳ vọng về sự phục hồi mạnh của nền kinh tế lớn nhất thế giới. Điều này tạo ra tâm lý ưa thích rủi ro hơn đối với các nhà đầu tư và trái phiếu chính phủ Mỹ sẽ được bán ra với khối lượng lớn, dẫn đến giá giảm và lợi suất tăng lên.
• Động lực khiến lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ tăng là dự đoán về lạm phát cao hơn và sự do dự của những người mua trái phiếu rằng kênh đầu tư này không còn là lựa chọn lý tưởng để hạn chế rủi ro.

Theo thống kê, Nhật Bản đang là nước nắm giữ nhiều nhất trái phiếu chính phủ Mỹ. Tính đến hết năm 2022, nước này nắm giữ 1.076 tỷ USD, chiếm 14,7%. Tiếp đến, Trung Quốc nắm giữ 1.078 tỷ USD xuống 867 tỷ USD, chiếm 11,9%. Vương quốc Anh và Vương quốc Bỉ là quốc gia xếp thứ ba và thứ tư, lần lượt nắm giữ 655 tỷ USD (8,9%) và 354 tỷ USD (4,8%).

Trong năm 2022, nhu cầu trái phiếu chính phủ Mỹ đã giảm 6% do lãi suất cao hơn và đồng đô la Mỹ mạnh khiến việc sở hữu những trái phiếu này ít sinh lời hơn.

6. Kết luận

Có thể thấy trái phiếu Mỹ vẫn là một trong những loại trái phiếu thu hút nhiều nhà đầu tư. Thậm chí lãi suất trái phiếu chính phủ Mỹ còn tác động đến nhiều kênh đầu tư khác trên thế giới. Những kiến thức cơ bản về lợi suất trái phiếu chính phủ Mỹ đã được cập nhật trong bài viết này, bạn hãy tham khảo để cập nhật thêm nhiều kiến thức bổ ích nhé.

Yến Anh