Đầu tư 101 & Investo: Lợi nhuận là gì? Có các thước đo lợi nhuận nào?

Lợi nhuận là một cách để giúp đo lường xem khả năng kiếm tiền của một công ty đang tốt (hay tệ) đến mức nào – lợi nhuận bằng tổng doanh thu trừ đi tổng chi phí.

Hiểu về lợi nhuận

Bạn có thể kiểm tra tình hình tài chính của một công ty bằng cách đọc các báo cáo thu nhập của công ty đó. Tài liệu này được công bố thường xuyên (thông thường là sau mỗi quý). Một trong những báo cáo quan trọng nhất là báo cáo kết quả kinh doanh. Báo cáo này tính toán lợi nhuận của một công ty – hiệu số giữa doanh thu và chi phí. Nói chung, “doanh thu” (công ty tạo ra bao nhiêu tiền) - “chi phí” (những khoản tiền phải trả khi công ty bán hàng hóa hoặc dịch vụ của mình, lương thưởng cho nhân viên, thuê văn phòng, v.v.) = lợi nhuận. Nhưng hãy lưu ý, có một số loại lợi nhuận khác nhau (lợi nhuận gộp, lợi nhuận trước thuế, thu nhập ròng, v.v.). Mỗi loại lợi nhuận này sẽ phản ánh một mức độ bao phủ khác nhau trong phép tính.

VÍ DỤ

Hãy tìm lợi nhuận của tổ ong của chúng ta. Chúng ta lấy tổng doanh thu của tổ ong (giá trị của tổng số mật ong bán được) trừ đi chi phí (tiền lương trả cho ong thợ làm việc và tiền thuê tổ ong). Kết quả nhận được là số tiền tổ ong thu được hoặc bị mất trong khoảng thời gian tính toán. Dưới đây là bản phác thảo sơ bộ về cách tính các loại lợi nhuận khác nhau trên báo cáo kết quả kinh doanh (để xem một ví dụ thực tế dựa trên thu nhập Q1/2019 của Walmart, hãy đọc tiếp bên dưới):

• Lợi nhuận gộp = tổng doanh thu - giá vốn hàng bán
• Lợi nhuận trước thuế = lợi nhuận gộp - chi phí bán hàng - chi phí lãi vay
• Thu nhập ròng = lợi nhuận trước thuế - thuế

Bài học rút gọn

Lợi nhuận giống như mật ong được tạo ra từ tổ ong của công ty…

Đó là số tiền một công ty kiếm được hoặc thua lỗ, tính bằng chênh lệch giữa số tiền công ty tạo ra (doanh thu) và số tiền công ty phải bỏ ra (chi phí). Có nhiều loại lợi nhuận khác nhau, và một số loại bao phủ toàn diện hơn những loại khác. Nhưng nhìn chung, tất cả lợi nhuận đều giúp bạn đo lường khả năng kiếm tiền của một công ty.

Một ví dụ trong thế giới thực

Hãy sử dụng thu nhập hàng quý của Walmart trong Q1/2019 như một trường hợp nghiên cứu điển hình để hiểu sơ bộ về cách tính lợi nhuận gộp, lợi nhuận trước thuế và thu nhập ròng.

Chúng ta bắt đầu với “dòng trên cùng” của báo cáo kết quả kinh doanh – doanh thu. Đây là con số tổng thể, toàn diện nhất – là toàn bộ số tiền một công ty đang làm ra. Doanh thu được tạo ra từ việc bán các sản phẩm và dịch vụ của công ty cũng như bất kỳ hoạt động hoặc tài sản nào khác tạo ra thu nhập.

Bây giờ, hãy tính toán lớp lợi nhuận đầu tiên của chúng ta, lợi nhuận gộp:

Lợi nhuận gộp: Để tính lợi nhuận gộp, chúng ta lấy doanh thu của Walmart trong Q1/2019 (123,9 tỷ USD) trừ đi chi phí bán hàng trong quý đó (93 tỷ USD). 123,9 tỷ USD - 93 tỷ USD = lợi nhuận gộp khoảng 30,9 tỷ USD trong quý.

Lợi nhuận trước thuế: Để tính lợi nhuận trước thuế của Walmart trong Q1/2019, chúng ta sẽ trừ tiếp vào lợi nhuận gộp chi phí bán hàng và quản lý (SG&A) (25,9 tỷ USD) và lãi trên nợ công ty phải trả (625 triệu USD) cộng với tiền lãi công ty nhận được (837 triệu USD).

Phương trình đầy đủ: 123,9 tỷ USD (tổng doanh thu) - 93 tỷ USD (chi phí bán hàng) - 25,9 tỷ USD (chi phí quản lý) - 625 triệu USD (chi phí lãi vay trên các khoản nợ) + 837 triệu USD (thu nhập từ lãi) = khoảng 5,2 tỷ USD (lợi nhuận)

• Bạn sẽ thường xuyên nghe thấy cụm từ chi phí “bán hàng và quản lý” (viết tắt là SG&A). Khoản mục này cũng bao gồm các chi phí như marketing hoặc quảng cáo.

Thu nhập ròng: Đây là phép tính toàn diện nhất, “dòng dưới cùng” trong phép tính lợi nhuận. (Do đó thuật ngữ “dòng dưới cùng” được sử dụng trong các báo cáo tài chính là để chỉ đến thước đo này). Đây là lợi nhuận cuối cùng của công ty. Thu nhập ròng bao gồm mọi thứ chúng ta đã thảo luận cho đến nay trừ thêm thuế.

Kết hợp các con số trong Q1/2019 của Walmart: 5,2 tỷ USD (lợi nhuận trước thuế) - 1,3 tỷ USD (thuế) = 3,9 tỷ USD (thu nhập ròng)

Tại sao lợi nhuận của công ty lại quan trọng đối với nhà đầu tư?

Lợi nhuận là một cách hợp lý để đánh giá xem một công ty đang thực sự hoạt động như thế nào. Dữ liệu này là một số liệu mạnh mẽ để đo lường mức độ hiệu quả của một công ty trong việc kiếm tiền và đánh giá xem liệu một công ty có tạo ra nhiều tiền hơn mức chi tiêu của họ hay không. Tuy nhiên, có một lưu ý quan trọng: mặc dù việc một công ty có lãi thường là dấu hiệu tích cực, lợi nhuận âm không nhất thiết là xấu. Trong một số trường hợp, một công ty vẫn có thể có doanh thu lớn đáng kể nhưng đang sử dụng doanh thu của mình để chi trả cho các sáng kiến ​​hoặc chi phí mà công ty tin là sẽ thúc đẩy tăng trưởng trong tương lai.

Sự khác biệt giữa lợi nhuận, lợi nhuận gộp, lợi nhuận trước thuế, thu nhập ròng, lợi nhuận ròng và doanh lợi thuần

Lợi nhuận có thể được tính theo nhiều cách khác nhau, tùy thuộc một người muốn xem xét bao nhiêu nguồn thu nhập và chi phí. Lợi nhuận gộp, lợi nhuận trước thuế và thu nhập ròng (còn được gọi là lợi nhuận ròng hoặc doanh lợi thuần) đều là những ví dụ về các biến thể khác nhau của lợi nhuận. Sau đây là bảng so sánh:

1. Lợi nhuận gộp: Lợi nhuận gộp là lợi nhuận mà công ty tạo ra sau khi trừ ra khỏi doanh thu của công ty chi phí sản xuất và chi phí bán sản phẩm (được gọi là giá vốn hàng bán, hoặc “COGS”), nhưng vẫn không trừ một loạt các chi phí khác
2. Lợi nhuận trước thuế: Công thức lợi nhuận này tính đến nhiều chi phí hơn lợi nhuận gộp, chẳng hạn như tiền lương của công nhân, chi phí lãi vay trên các khoản nợ và các nghĩa vụ tài chính khác.
3. Thu nhập ròng, lợi nhuận ròng, doanh lợi thuần: ba cái tên này chỉ đến cùng một thứ. Thu nhập ròng là thước đo lợi nhuận toàn diện nhất. Chỉ số này bao gồm tất cả các chi phí chưa được trừ ra trong lợi nhuận gộp và lợi nhuận trước thuế (giá vốn hàng bán, chi phí bán hàng, chi phí quản lý, chi phí lãi vay và nghĩa vụ tài chính), cũng như thuế. Thu nhập ròng cũng phản ánh bất kỳ khoản khấu trừ nào mà một doanh nghiệp có thể kê khai.

Sự khác biệt giữa lợi nhuận, doanh thu và doanh số bán hàng

Lợi nhuận là chênh lệch giữa tổng số tiền mà một công ty tạo ra (doanh thu) và chi phí. Trong khi đó, doanh thu và doanh số bán hàng là những thước đo khác nhau về số tiền một công ty tạo ra mà không tính đến bất kỳ khoản chi phí nào. Doanh thu là phép tính toàn diện nhất về số tiền mà một công ty tạo ra được. Doanh thu bao gồm doanh số bán hàng (tổng số tiền được tạo ra từ việc bán các dịch vụ hoặc sản phẩm của công ty) cộng với các nguồn thu nhập khác. Các ví dụ về doanh thu ngoài bán hàng bao gồm thu nhập từ bất động sản công ty sở hữu hoặc bất kỳ nguồn thu nhập nào khác không phải là kết quả trực tiếp của việc bán sản phẩm của họ.

Khác biệt giữa lợi nhuận và biên lợi nhuận

Lợi nhuận là chênh lệch giữa doanh thu và chi phí của một công ty, trong khi biên lợi nhuận (hay còn gọi là tỷ suất lợi nhuận) là tỷ lệ phần trăm của doanh thu mà một công ty giữ lại được sau khi trừ đi chi phí. Biên lợi nhuận cao có nghĩa là công ty chỉ tốn một khoản chi phí tương đối nhỏ so với doanh thu để sản xuất và bán sản phẩm và dịch vụ của mình. Biên lợi nhuận thấp có nghĩa là chi phí bán sản phẩm và dịch vụ đó gần bằng với giá công ty thực sự có thể tính cho khách hàng. Nói cách khác, biên lợi nhuận là số tiền một công ty kiếm được trên mỗi đô la tổng doanh thu. Theo công thức, biên lợi nhuận = (doanh thu - giá vốn hàng bán)/doanh thu.

Một số ngành – như nhà hàng – được biết đến với biên lợi nhuận thấp, có nghĩa là một tỷ lệ phần trăm cao hơn trong số tiền kiếm được tại các nhà hàng sẽ được dùng để trang trải chi phí vận hành doanh nghiệp. Lĩnh vực phần mềm thường có biên lợi nhuận cao hơn do chi phí liên quan đến việc cấp phép sử dụng phần mềm tương đối thấp so với doanh thu tạo ra.

Khái niệm về biên lợi nhuận cũng có thể được áp dụng cho các biến thể khác của lợi nhuận như lợi nhuận gộp và biên lợi nhuận gộp. Lợi nhuận gộp được tính bằng cách lấy tổng doanh thu trừ đi giá vốn của sản phẩm hoặc dịch vụ đã bán. Trong khi đó, biên lợi nhuận gộp là tỷ lệ phần trăm đo lường mức độ hiệu quả của một công ty trong việc tạo ra doanh thu cho mỗi đô la chi phí. Biên lợi nhuận gộp càng cao thì công ty đó bán sản phẩm và/hoặc dịch vụ của mình càng hiệu quả.

Sự khác biệt giữa lợi nhuận ròng và lợi nhuận gộp là gì?

Lợi nhuận ròng, còn được gọi là thu nhập ròng hoặc doanh lợi thuần, là một phép tính lợi nhuận toàn diện hơn lợi nhuận gộp – đây là cách tính lợi nhuận toàn diện nhất hiện có. Lợi nhuận ròng là con số lợi nhuận đầy đủ nhất vì nó có tính đến nhiều nguồn thu nhập và chi phí hơn. Trong khi đó, lợi nhuận gộp là một phép tính kém chính xác hơn – nó chỉ trừ khỏi tổng doanh thu của các sản phẩm hoặc dịch vụ chi phí bán sản phẩm hoặc dịch vụ đó.

"Gộp" thường có nghĩa là “không tính đến tất cả các chi phí”. Trong khi đó, “ròng” có nghĩa là “sau khi đã hạch toán tất cả chi phí”.

Lợi nhuận có thể âm không?

Chắc chắn rồi. Một số công ty thua lỗ. Điều này xảy ra nếu tổng doanh thu không đủ trang trải chi phí thực tế để vận hành doanh nghiệp. Trong trường hợp này, lợi nhuận là số âm, có nghĩa là công ty đó không có lãi. Tuy nhiên, lợi nhuận âm không phải lúc nào cũng báo hiệu điều gì đó tồi tệ. Một số công ty kinh doanh thua lỗ (lợi nhuận âm), nhưng đang đầu tư doanh thu mà họ có để thúc đẩy tăng trưởng. Ý tưởng là một số công ty tăng trưởng hy sinh lợi nhuận ngày hôm nay để đổi lấy lợi nhuận lớn hơn trong tương lai. Trong trường hợp khác, lợi nhuận âm có thể có nghĩa là một công ty đang thực sự gặp khó khăn và có khả năng không bền vững trong dài hạn.

Hạn chế của thước đo lợi nhuận

Lợi nhuận là một phần quan trọng trong sức khỏe tài chính của một công ty, nhưng không phải là toàn bộ bức tranh. Nếu bạn muốn đi biển, đừng chỉ kiểm tra xem trời có nắng hay không. Bạn cũng phải kiểm tra nhiệt độ của nước và không khí. Tương tự, nếu bạn muốn biết tình hình hoạt động của một công ty, đừng chỉ kiểm tra lợi nhuận. Lợi nhuận (được tìm thấy trên báo cáo kết quả kinh doanh) nói lên rất ít về số nợ (được tìm thấy trên bảng cân đối kế toán). Bên cạnh đó, lợi nhuận dương cũng không nhất thiết có nghĩa là công ty đang tạo ra tiền mặt – để biết điều đó, bạn phải kiểm tra báo cáo lưu chuyển tiền tệ.

Huân Hà - Theo learn.robinhood.com