Bán giải chấp là gì? Ưu, nhược điểm của bán giải chấp cổ phiếu

Bán giải chấp là một hình thức thanh lý tài sản hay tài sản thế chấp để đền bù nợ nần khi người vay không thể hoặc không có khả năng trả. Trên thị trường chứng khoán, bán giải chấp cổ phiếu là tình huống xảy ra khi nhà đầu tư không có đủ tiền để trả nợ vay margin và không thể tiếp tục tham gia các giao dịch khác. Qua bài viết dưới đây, chúng ta sẽ cùng khám phá chi tiết về bán giải chấp cổ phiếu là gì và những biện pháp hiệu quả để ngăn chặn tình trạng này.

Bán giải chấp là gì?

Bán giải chấp là quá trình tịch thu và thanh lý các tài sản của người đi vay khi họ không thể trả nợ theo cam kết ban đầu. Thông thường, ngân hàng sẽ sử dụng hình thức đấu giá tài sản để thu hồi khoản nợ. 

Tuy nhiên, việc bán giải chấp chỉ diễn ra sau khi hợp đồng vay đã được chấm dứt và tài sản không còn đóng vai trò đảm bảo cho khoản vay. Nếu việc thanh lý không được thực hiện đúng thời hạn, khoản nợ sẽ trở thành nợ quá hạn và có thể ảnh hưởng đến điểm tín dụng của người đi vay.

Bán giải chấp cổ phiếu là gì?

Bán giải chấp cổ phiếu là một giải pháp hữu ích nhằm giảm bớt tỷ lệ nợ trong các giao dịch ký quỹ (margin) khi giá cổ phiếu giảm dưới mức cho phép. Chúng xảy ra khi tài khoản của nhà đầu tư không đủ duy trì khoản tiền theo quy định, khiến việc bán giải chấp cổ phiếu trở thành một sự lựa chọn cần thiết để đảm bảo sự ổn định và an toàn trong quá trình giao dịch chứng khoán.

Công ty chứng khoán sẽ thông báo trước 1-2 ngày cho nhà đầu tư trước khi tiến hành bán giải chấp cổ phiếu. Nhà đầu tư có thể nộp thêm tiền vào tài khoản để tránh thực hiện lệnh giải chấp. Tuy nhiên, nếu trong khoảng thời gian thông báo trên, nhà đầu tư không đưa ra phản hồi hoặc không nộp đủ tiền, công ty chứng khoán sẽ thực hiện quy trình bán giải chấp cổ phiếu.

Ví dụ: 

Nhà đầu tư có 1,5 tỷ đồng vốn và quyết định mua 100.000 cổ phiếu A trị giá 3,5 tỷ đồng (giá 35.000 đồng/cổ phiếu). Công ty chứng khoán cho phép khách hàng vay 70% giá trị cổ phiếu (2,45 tỷ đồng), trong khi nhà đầu tư đóng 30% tức là 1,05 tỷ đồng.

Tỷ lệ ký quỹ ban đầu là 1,05 tỷ đồng / 3,5 tỷ đồng = 30%, vượt qua ngưỡng tối thiểu 30% và ngưỡng duy trì 35%.

Sau 2 tháng, giá cổ phiếu giảm xuống 30.000 đồng/cổ phiếu. Tổng tài sản lúc này là 30.000 đồng/cổ phiếu x 100.000 cổ phiếu = 3 tỷ đồng, trong khi vốn của nhà đầu tư còn lại là 1 tỷ đồng.

Tỷ lệ ký quỹ trên tài khoản lúc này là 1 tỷ đồng / 3 tỷ đồng = 33%. Mặc dù vẫn cao hơn mức ký quỹ tối thiểu, nhưng không vượt qua ngưỡng duy trì 35%. Do đó, nhà đầu tư sẽ bị yêu cầu gọi thêm vốn hoặc bán cổ phiếu để đảm bảo tỷ lệ ký quỹ đạt mức an toàn.

Trong trường hợp thị trường tiếp tục giảm và giá cổ phiếu A giảm xuống còn 25.000 đồng/cổ phiếu, tổng tài sản lúc đó chỉ còn 25.000 đồng/cổ phiếu x 100.000 cổ phiếu = 2,5 tỷ đồng. Vốn của nhà đầu tư sẽ còn 1,5 tỷ đồng - (10.000 đồng x 100.000 cổ phiếu) = 500 triệu đồng.

Tỷ lệ ký quỹ trên tài khoản lúc này là 500 triệu đồng / 2,5 tỷ đồng = 20%. Tỷ lệ này thấp hơn cả mức ký quỹ tối thiểu 30%. Do đó, nhà đầu tư sẽ bị công ty chứng khoán buộc bán giải chấp, để đảm bảo tỷ lệ ký quỹ về mức an toàn.

Xem thêm: Cổ phiếu quỹ

Nguyên nhân bán giải chấp cổ phiếu là gì?

Việc bán giải chấp cổ phiếu xảy ra vì nhà đầu tư đã sử dụng đòn bẩy tài chính (vay margin) quá cao và không duy trì đủ tỷ lệ ký quỹ tối thiểu. Khi thị trường chứng khoán giảm mạnh và giá cổ phiếu giảm dưới mức cho phép của công ty chứng khoán. Nhà đầu tư gánh mất một phần vốn đầu tư ban đầu. 

Nếu tỷ lệ ký quỹ xuống dưới mức an toàn, công ty chứng khoán buộc phải bán giải chấp cổ phiếu của nhà đầu tư để đảm bảo tỷ lệ ký quỹ đạt mức an toàn. Việc này giúp bảo vệ công ty chứng khoán và đảm bảo tính ổn định của thị trường chứng khoán.

Xem thêm: Margin là gì

Ưu và nhược điểm của bán giải chấp cổ phiếu

Ưu điểm

Giảm các rủi ro tài chính

Việc bán giải chấp cổ phiếu trong trường hợp rủi ro tài chính gia tăng có thể giảm thiểu tác động tiêu cực đối với cả công ty chứng khoán và nhà đầu tư. Bằng cách bán cổ phiếu để thanh toán nợ margin, công ty chứng khoán giảm thiểu khả năng phải chịu các khoản nợ không trả được từ khách hàng.

Đồng thời, việc hạ tỷ lệ nợ margin về mức an toàn cũng giúp ngăn chặn sự gia tăng rủi ro trong tài khoản giao dịch ký quỹ. Điều này đảm bảo tính ổn định của tài khoản và giúp bảo vệ tài sản của nhà đầu tư trong điều kiện thị trường không thuận lợi.

Đảm bảo lợi ích các bên liên quan

Bằng cách thu hồi số tiền đã vay từ khách hàng, công ty chứng khoán giảm thiểu thiệt hại tài chính và duy trì tính minh bạch trong hoạt động giao dịch. Điều này đảm bảo sự công bằng và tin cậy trong quá trình vay margin và xử lý các rủi ro tài chính. 

Đồng thời, việc bảo vệ lợi ích của các nhà đầu tư khác cũng góp phần vào sự ổn định và sự phát triển bền vững của thị trường chứng khoán.

Cân đối tài khoản giao dịch

Thanh toán nợ margin giúp giảm nợ vốn tích lũy và giải phóng tài sản bị thế chấp. Điều này mang lại lợi ích cho nhà đầu tư bằng cách giảm áp lực tài chính và tạo điều kiện để nhà đầu tư tổ chức lại chiến lược đầu tư của mình. Việc khôi phục sự cân đối trong tài khoản giúp nhà đầu tư tái cấu trúc và điều chỉnh danh mục đầu tư theo tình hình thị trường hiện tại

Giảm thiểu các tác động tiêu cực lên thị trường

Khi giá cổ phiếu giảm mạnh, việc bán giải chấp giúp công ty chứng khoán thu hồi tiền vay một cách nhanh chóng. Điều này giúp tránh tình trạng nợ xấu và giảm khả năng lan truyền tác động tiêu cực lên thị trường chung. Đóng góp to lớn vào việc giảm rủi ro và tạo điều kiện thuận lợi cho sự phục hồi và phát triển của thị trường chứng khoán.

Nhược điểm

Tổn thất, thiệt hại tài chính

Khi giá cổ phiếu giảm mạnh và không đạt được mức giá mà nhà đầu tư hy vọng, việc bán giải chấp có thể gây mất mát vốn đáng kể. Điều này là do nhà đầu tư bán cổ phiếu trong tình trạng giá thấp hơn mức mà họ đã mua, dẫn đến sự mất cân đối giữa giá mua và giá bán. 

Thiệt hại tài chính này có thể ảnh hưởng đáng kể đến vị thế tài chính và kế hoạch đầu tư của nhà đầu tư. Do đó, việc sử dụng đòn bẩy tài chính và tham gia giao dịch ký quỹ cần được thực hiện cẩn thận và đánh giá kỹ lưỡng để hạn chế thiệt hại tài chính có thể xảy ra.

Tạo hiệu ứng lan truyền tiêu cực trong thị trường

Khi có một số lượng lớn cổ phiếu bị bán giải chấp cùng một lúc, sự tăng cường cung cầu trên thị trường có thể tạo ra áp lực bán mạnh, gây giảm giá cổ phiếu. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến nhà đầu tư bị bán giải chấp, mà còn có thể lan truyền đến các nhà đầu tư khác và gây sự suy giảm trong toàn bộ thị trường chứng khoán.

Hiệu ứng lan truyền này có thể gây ra sự không ổn định và tăng rủi ro trong thị trường, tạo ra tâm lý hoảng loạn và làm giảm lòng tin của các nhà đầu tư. Ngoài ra, việc giảm giá cổ phiếu cũng có thể ảnh hưởng tiêu cực đến các công ty niêm yết trên sàn chứng khoán, gây ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh và tài chính của họ.

Mất niềm tin và uy tín của doanh nghiệp

Khi một nhà đầu tư phải bán giải chấp cổ phiếu, điều đó có thể cho thấy rằng họ không đủ khả năng quản lý rủi ro và duy trì tính ổn định tài chính trong hoạt động giao dịch.

Việc mất niềm tin có thể dẫn đến sự giảm đà đầu tư từ các nhà đầu tư khác và tác động tiêu cực đến hoạt động kinh doanh của công ty chứng khoán. Nếu nhà đầu tư không tin tưởng vào khả năng của công ty chứng khoán trong việc bảo vệ và quản lý tài sản. Họ có thể rút lui hoặc không quan tâm đến, gây ảnh hưởng tiêu cực đến thanh khoản và sự phát triển của thị trường.

5 Biện pháp phòng tránh bán giải chấp cổ phiếu 

Sau khi đã xác định được nguyên nhân việc bán giải chấp cổ phiếu là gì thì các nhà đầu tư nên tìm ra hướng giải quyết tốt nhất nhằm giảm thiệt hại tài chính. Dưới đây là các biện pháp bảo vệ và quản lý rủi ro hiệu quả:

• Theo dõi tỷ lệ ký quỹ: Nhà đầu tư cần theo dõi tỷ lệ ký quỹ tài khoản chứng khoán của mình để đảm bảo nó không giảm dưới ngưỡng quy định. Việc theo dõi sát sao giúp nhà đầu tư có nhận thức về mức độ rủi ro và đưa ra các quyết định phù hợp.
• Nộp thêm tiền vào tài khoản: Nếu có tín hiệu giảm mạnh của giá cổ phiếu hoặc tỷ lệ ký quỹ sắp đạt ngưỡng nguy hiểm, nhà đầu tư nên chủ động nộp thêm tiền vào tài khoản để duy trì tỷ lệ ký quỹ ở mức an toàn. Điều này giúp ngừng việc bán giải chấp và bảo toàn vốn sau.
• Tinh thần cảnh giác: Nhà đầu tư cần duy trì tinh thần cảnh giác và không quá tham lam trong việc đầu tư. Khi có tín hiệu xấu về giá cổ phiếu hoặc tình hình thị trường, họ nên xem xét bán đi trước để tránh lỗ nặng và mất quyền kiểm soát. Việc xem xét lại danh mục đầu tư và xác định các ngưỡng duy trì và ngưỡng xử lý cũng rất quan trọng.
• Sử dụng Margin cẩn thận: Nếu bạn sử dụng Margin, hãy chỉ sử dụng khi bạn đã có đủ kinh nghiệm và hiểu rõ về cách sử dụng đúng cũng như rủi ro liên quan. Sử dụng Margin ở mức độ vừa phải và luôn đảm bảo an toàn cho tài khoản của bạn. Tránh giao dịch ký quỹ với những cổ phiếu mang tính đầu cơ và quá mạo hiểm.
• Tìm hiểu tỷ lệ ký quỹ của công ty chứng khoán: Mỗi công ty chứng khoán có các tỷ lệ ký quỹ khác nhau. Do đó, nhà đầu tư nên nghiên cứu và tìm hiểu tỷ lệ ký quỹ của từng công ty trước khi quyết định sử dụng dịch vụ của họ. Điều này giúp nhà đầu tư có cái nhìn tổng quan về mức độ an toàn và rủi ro khi giao dịch với công ty chứng khoán đó.

Xem thêm: Margin Leval là gì

Kết luận

Hiểu rõ khái niệm và tác động của bán giải chấp cổ phiếu là gì sẽ đóng góp một phần quan trọng giúp bạn trở thành một nhà đầu tư thông minh và có những quyết định đúng đắn. Đừng quên theo dõi Investo để học thêm nhiều kiến thức mới về chứng khoán nhé!