Mỹ: Lãi suất cao đã đủ để đánh bại lạm phát chưa?

Theo một số quan chức FED, sẽ phải mất nhiều thời gian hơn dự kiến để lãi suất cao phát huy hiệu quả trong việc kiềm chế lạm phát. Điều này gợi ý, có thể sẽ có rất ít, hoặc thậm chí không có lần cắt giảm lãi suất nào, trong năm 2024.

Một mối quan ngại lớn được cả các nhà hoạch định chính sách của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) và một số chuyên gia kinh tế quan tâm hiện nay là, chi phí đi vay cao hơn dường như không có nhiều tác động như các lý thuyết kinh tế gợi ý. Ví dụ, dữ liệu của chính phủ cho thấy, so với vài năm trước, người Mỹ hiện không phải dành quá nhiều thu nhập cho việc thanh toán lãi vay, dù lãi suất đang ở mức cao nhất trong hơn 20 năm. Điều đó có nghĩa là lãi suất cao hơn có thể không ảnh hưởng nhiều đến việc hạn chế chi tiêu của người tiêu dùng hoặc hạ nhiệt lạm phát.

“Những gì bạn thấy lúc này là lãi suất cao hơn không đủ để tạo ra lực cản đối với nền kinh tế,” Joseph Lupton, chuyên gia kinh tế toàn cầu tại J.P. Morgan, cho biết. “Điều đó cho thấy rằng lãi suất cần được duy trì ở mức cao trong thời gian dài hơn, hoặc thậm chí có thể tăng lên mức cao hơn nữa trong thời gian dài hơn. Nói cách khác, rất có khả năng FED sẽ tăng lãi suất trở lại.”

Chủ tịch FED Jerome Powell cho biết trong một cuộc họp báo hồi đầu tháng này rằng việc tăng lãi suất là “khó có thể xảy ra”, nhưng ông không hoàn toàn loại trừ khả năng đó. Tuy nhiên, ông Powell cũng nhấn mạnh rằng FED cần thêm thời gian hơn để có được “niềm tin lớn hơn” rằng lạm phát đang thực sự đang quay trở lại mức mục tiêu 2%.

“Tôi nghĩ FED vẫn đang cố gắng nói rằng, việc tăng lãi suất sẽ không diễn ra như thị trường dự đoán,” Gennadiy Goldberg, nhà kinh tế tại TD Securities, cho biết.

Hôm thứ Sáu tuần trước (10/5), chủ tịch FED Dallas Lorie Logan nói rằng “còn quá sớm” để nghĩ đến việc cắt giảm lãi suất. Bà cũng cho biết, cho tới thời điểm hiện tại, thị trường vẫn chưa tìm được đáp án cho câu hỏi ‘liệu lãi suất đã đủ cao để dập tắt lạm phát hay chưa’.

Chi phí đi vay cao hơn trong thời gian dài hơn chắc chắn sẽ khiến nhiều người thất vọng. Từ những người Mỹ hy vọng lãi suất thế chấp sẽ giảm xuống các mức thấp hơn trước khi họ mua nhà, đến các nhà giao dịch Phố Wall đang háo hức chờ đợi một đợt cắt giảm, và thậm chí là cả tổng thống Joe Biden, người sẽ được hưởng lợi khi lãi suất thấp hơn sẽ tác động tích cực tới chiến dịch tái tranh cử của ông.

Vào cuối ngày 14/5 theo giờ Mỹ, chính phủ sẽ công bố báo cáo lạm phát tháng 4. Các chuyên gia kinh tế dự báo lạm phát sẽ giảm nhẹ xuống mức 3,4%, từ mức 3,5% trong tháng 3. Tuy nhiên, lạm phát đã tăng từ mức 3,1% trong tháng 1, sau khi giảm mạnh vào năm ngoái, làm dấy lên lo ngại về việc liệu tiến trình giảm lạm phát có bị đình trệ hay không.

FED đã đẩy lãi suất cơ bản lên mức cao nhất trong 23 năm là 5,3% trong nỗ lực hạ nhiệt lạm phát từ mức đỉnh 9,1% vào tháng 6 năm 2022.

Tuy nhiên, bất chấp các đợt tăng lãi suất trong suốt 2 năm qua, người Mỹ trung bình chỉ chi 9,8% thu nhập sau thuế để trả lãi và gốc cho các khoản nợ của họ trong quý 4 năm ngoái. Hai năm trước đó – trước khi FED tăng lãi suất – con số này chạm mức thấp kỷ lục là 9,5%.

Tại sao con số này không tăng lên, dù lãi suất của Mỹ hiện đang ở mức cao? Trước thời điểm FED tăng lãi suất, hàng triệu người Mỹ đã xin tái cấp vốn cho các khoản vay thế chấp của mình với lãi suất rất thấp, khi ngân hàng trung ương duy trì lãi suất ở mức gần bằng 0 nhằm thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Kết quả là, lãi vay thế chấp của họ hiện vẫn ở mức thấp, và do đó, tình hình tài chính của họ hầu như không bị ảnh hưởng bởi các chính sách của FED. Những người tiêu dùng đã thanh toán hết khoản vay mua ô tô trước khi FED tăng lãi suất cũng ít bị ảnh hưởng.

Theo công ty cho vay thế chấp Freddie Mac, lãi suất trung bình cho một khoản thế chấp mới có thời hạn 30 năm là gần 7,1%. Nhưng ông Goldberg tính toán rằng, lãi suất trung bình của tất cả các khoản thế chấp đang lưu hành chỉ là 3,8%, không cao hơn nhiều so với mức 3,3% khi FED bắt đầu tăng lãi suất. Hiện  tại, mức chênh lệch giữa lãi suất mới và lãi suất trung bình của tất cả các khoản vay đang lưu hành đang ở mức cao nhất kể từ những năm 1980.

“Có lẽ rất nhiều người Mỹ đã xin tái cấp vốn cho các khoản thế chấp của họ khi lãi suất thế chấp giảm xuống trong thời kỳ đại dịch… Do đó, mọi người vẫn chưa cảm thấy ảnh hưởng của lãi suất thế chấp cao hơn,” Neel Kashkari, chủ tịch FED Minneapolis nhận định. “Nếu điều đó đúng, và tôi nghĩ điều đó có phần đúng, thì có thể sẽ phải mất nhiều thời gian hơn để thị trường nhà đất và nền kinh tế nói chung cảm nhận được những tác động từ việc FED tăng lãi suất.”

Nhiều tập đoàn lớn cũng khóa sổ các khoản vay với lãi suất thấp trước khi FED bắt đầu tăng lãi suất. Điều này càng hạn chế hơn nữa tác động của việc chi phí đi vay tăng lên cao hơn.

“Tôi nghĩ kịch bản có khả năng xảy ra nhất là chúng ta sẽ tiếp tục duy trì hiện trạng này trong một khoảng thời gian dài,” ông Kashkari nói khi đề cập đến chính sách lãi suất của FED.

Tuy nhiên, có những dấu hiệu cho thấy lãi suất cao hơn đã và đang gây ra khó khăn tài chính cho nhiều người Mỹ, khi tình trạng trễ hạn thanh toán thẻ tín dụng và thanh toán các khoản vay mua ô tô gia tăng. Bên cạnh đó, ngày càng nhiều nhiều người Mỹ trẻ tuổi lo ngại rằng, với chi phí thế chấp quá cao, họ sẽ không thể mua được nhà.

Theo ông Goldberg, chi phí đi vay cao hơn cuối cùng sẽ bắt đầu ảnh hưởng tới nền kinh tế, khi ngày càng nhiều người Mỹ chấp nhận mua nhà dù lãi suất thế chấp đang ở các mức cao hơn. Và theo thời gian, nhiều doanh nghiệp cũng sẽ phải đi vay với lãi suất cao hơn khi các khoản vay lãi suất thấp của họ đáo hạn.

“Lãi suất càng duy trì ở mức cao trong thời gian dài hơn, thì sẽ càng có nhiều người chấp nhận đầu hàng hơn,” ông Goldberg nói. “Nếu FED có thể kiên trì chờ đợi tới thời điểm đó, thì chính sách thắt chặt lãi suất mới thực sự phát huy tác dụng.”

Đỗ Hiền-Theo apnews