Lý do FED cần giảm lãi suất khi kinh tế tăng trưởng mạnh

Những người tham gia thị trường đồng thuận rằng FED sẽ hạ lãi suất trong năm nay, nhất là trong bối cảnh tăng trưởng và chi tiêu tiêu dùng tại Mỹ vẫn mạnh mẽ.

Trước thềm cuộc họp ngày 31/1 (theo giờ Mỹ), giới phân tích dự báo Cục Dự trữ liên bang Mỹ (FED) sẽ giữ nguyên lãi suất điều hành trong tháng này. Với các nhà đầu tư, tâm điểm chú ý sẽ là phát biểu của Chủ tịch FED Jerome Powell sau cuộc họp, để tìm kiếm các tín hiệu liên quan đến thời điểm FED bắt đầu giảm lãi suất, cũng như quy mô cắt giảm sẽ là bao nhiêu.

Dữ liệu vừa công bố cho thấy kinh tế Mỹ đạt mức tăng trưởng 3,1% năm 2023, cao hơn gần 1% so với năm 2022 và vượt mức trung bình trong 5 năm trước đại dịch COVID-19. Chi tiêu tiêu dùng tháng 12/2023 tăng mạnh hơn dự báo. Mặc dù tốc độ tuyển dụng lao động có chậm lại, nhưng tỷ lệ thất nghiệp vẫn ở mức 3,7%, mức thấp nhất lịch sử.

Các số liệu trên cho thấy, ngay cả khi FED đã nâng lãi suất lên ngưỡng 5,25%-5,5%, mức cao nhất trong vòng 20 năm trở lại đây, ngân hàng trung ương vẫn không thể kìm hãm được nền kinh tế Mỹ. Thực tế, tăng trưởng vẫn nhanh hơn tốc độ mà nhiều nhà dự báo cho là ổn định trong dài hạn.

Vào tháng 12/2023, giới chức FED đã phát đi tín hiệu sẽ có ba đợt cắt giảm lãi suất trong năm 2024, khi lạm phát dịu xuống. Tuy nhiên, tiến hành hạ lãi suất trong bối cảnh kinh tế tăng trưởng vững chắc đòi hỏi phải có lời giải thích hợp lý.

Mức độ tăng trưởng bền bỉ của kinh tế Mỹ khiến giới đầu tư Phố Wall quan ngại FED có thể sẽ trì hoãn thời điểm cắt giảm lãi suất. Trước đây, phần lớn các thị trường đều tin rằng ngân hang trung ương sẽ tiến hàng đợt giảm lãi suất đầu tiên vào tháng 3/2024. Nhưng tỷ lệ cược cho kịch bản này hiện đang ở mức 50/50. Một số chuyên gia kinh tế đã đưa ra lời giải thích về lý do phù hợp để FED giảm chi phí lãi vay ngay cả khi nền kinh tế đang trên đà tăng trưởng bền vững.

Lạm phát chi phối quyết định của FED

FED sẽ không đưa ra dự báo tăng trưởng kinh tế cập nhật trong phiên họp ngày 31/1. Nhưng chủ tịch Powell có thể đề cập về quan điểm của Fed tại buổi họp báo lúc 14 giờ chiều cùng ngày. Một chủ đề nhiều khả năng sẽ được ông Powell nhắc tới chính là “lãi suất thực”, tức lãi suất sau khi trừ đi lạm phát.

Hãy cùng xem xét vấn đề này. Giới kinh tế coi lãi suất điều hành của FED là “lãi suất danh nghĩa”, không bao gồm yếu tố giá cả. Nhưng theo nhiều chuyên gia, điều thực sự có ý nghĩa với nền kinh tế chính là lãi suất được điều chỉnh sau lạm phát, còn được gọi là lãi suất thực. Đơn cử, nếu lạm phát là 4% và lãi suất điều hành ở mức 5,4%, thì lãi suất thực sẽ là 1,4%. Nhưng nếu lạm phát giảm xuống 2%, còn lãi suất điều hành 5,4%, thì lãi suất thực là 3,4%.

Lãi suất thực có thể sẽ là điểm then chốt trong chính sách của FED trong năm 2024. Lạm phát chậm lại trong nhiều tháng gần đây, có nghĩa lãi suất danh nghĩa hiện không thay đổi so với thời điểm tháng 7/2023, nhưng lãi suất thực sau khi được điều chỉnh theo lạm phát đang cao hơn trước. Và rõ ràng, điều này sẽ tác động nhiều hơn đến nền kinh tế.

Lãi suất tăng mạnh có thể bóp nghẹt hoạt động kinh tế ngay có những dấu hiệu ban đầu cho thấy tăng trưởng kinh tế đang chậm lại và thậm chí tiềm ẩn nguy cơ kích thích suy thoái. Nhưng vì FED muốn hạ nhiệt nền kinh tế ở mức vừa đủ để làm giảm lạm phát mà không gây ra suy thoái, nên không loại trừ khả năng các quan chức FED sẽ không vội hành động.

“Mục tiêu của FED ở thời điểm hiện tại là giữ cho kinh tế hạ cánh mềm,” bà Julia Coronado, nhà sáng lập hãng tư vấn MacroPolicy Perspectives, cho biết. “Vậy tại sao lại lại phải mạo hiểm với chính sách hiện tại? Thách thức hiện nay là cân bằng giữa các nguy cơ”.

Lãi suất trung hòa là điểm mấu chốt

Một công cụ quan trọng khác giúp giải thích tiến trình vận hành chính sách của FED chính là “lãi suất trung hòa”.

Nghe có vẻ phức tạp, nhưng ý tưởng của nó thực ra rất đơn giản. Lãi suất trung hòa chính là mức lãi suất giúp nền kinh tế tăng trưởng ở tốc độ lành mạnh theo thời gian. Nếu vượt trên mức trung hòa, lãi suất nhiều khả năng sẽ cản trở tăng trưởng. Nếu dưới mức trung hòa, lãi suất sẽ thúc đẩy tăng trưởng.

Việc phân định ranh giới này không dễ, nhưng FED hiện đang sử dụng nhiều mô hình dựa trên dữ liệu trong quá khứ để đưa ra một con số tương đối chính xác nhất.

Hiện tại, giới hoạch định chính sách cho rằng lãi suất trung hòa nên ở ngưỡng 2,5%. Lãi suất điều hành của FED là 5,4%, cao hơn mức lãi suất trung hòa sau khi điều chỉnh lạm phát.

Nói ngắn gọn, lãi suất hiện ở mức cao, đủ để để các quan chức FED tin rằng lãi suất thực sự cản trở hoạt động kinh tế.

FED sẽ hành động cẩn trọng

Vậy FED sẽ phản ứng như thế nào? Đến thời điểm này, nhiều nhà lãnh đạo ngân hàng trung ương đã phát tín hiệu cho thấy cơ quan này đang lưu ý tới việc kinh tế tăng trưởng mạnh và cũng muốn tránh cắt giảm lãi suất quá sớm.

“Cắt giảm lãi suất quá sớm có thể dẫn tới sự bùng nổ nhu cầu, từ đó tạo ra sức ép đối với giá,” chủ tịch Fed chi nhánh Atlanta, Raphael Bostic, cho biết trong bài phát biểu ngày 18/1.

Hiện, kinh tế Mỹ đang tăng trưởng mạnh song hành với năng suất được cải thiện – tức các công ty sản xuất nhiều hơn với lượng nhân công ít hơn. Điều này có thể cho phép nền kinh tế tiếp tục mở rộng ở cấp độ ổn định mà không nhất thiết khiến lạm phát tăng lên.

Theo bà Uruci, nền kinh tế mạnh sẽ không ngăn cản FED tiến hành cắt giảm lãi suất vào mùa Xuân này, dù rằng các nhà hoạch định chính sách tiền tệ vẫn luôn để ngỏ mọi giải pháp ở phía trước.

“Giới chức FED có lợi thế khi không cam kết trước điều gì. Họ cần thực thi chính sách một cách thận trọng,” bà Uruci khẳng định.

Đỗ Hiền-Theo nytimes