Quỹ ETF là gì? Cách thức hoạt động, phân loại và có nên đầu tư quỹ ETF không?

Những năm gần đây, ETF (Exchange Traded Fund) đang thu hút rất nhiều sự quan tâm từ các nhà đầu tư. Vậy ETF là gì? Chứng chỉ quỹ ETF là gì? Có mấy loại quỹ ETF và có nên đầu tư hay không? Cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết về chứng chỉ quỹ này thông qua nội dung bài viết dưới đây.

Tìm hiểu về ETF và các quỹ ETF uy tín tại Việt Nam

ETF là gì?

ETF là quỹ đầu tư hoạt động mô phỏng theo tỷ suất sinh lợi của các chỉ số cổ phiếu, trái phiếu, hàng hóa hoặc một loại tài sản nhất định nào đó. Quỹ này được thiết kế với mục đích cho nhiều nhà đầu tư cùng góp vốn. Trong đó, giấy chứng nhận sở hữu một phần ETF của nhà đầu tư có tên gọi là chứng chỉ ETF. 

Với một số ưu điểm như chi phí quản lý thấp, dễ dàng tham gia, thanh khoản cao do có thể giao dịch sơ cấp lẫn thứ cấp, ETF trở thành lựa chọn đầu tư hấp dẫn cho nhiều người. Đây là hình thức đầu tư thụ động rất được yêu thích.

Cách thức hoạt động của ETF

Quỹ ETF là mô hình kết hợp giữa quỹ đầu tư thông thường và cổ phiếu. ETF vừa sở hữu các đặc tính, chức năng của quỹ, vừa hoạt động giao dịch giống với một cổ phiếu.

Các bên sáng lập quỹ ETF sẽ thiết lập vốn, thực hiện một số chiến lược lựa chọn cổ phiếu sao cho giá trị của chứng chỉ thu hút càng nhiều nhà đầu tư càng tốt. Về phần nhà đầu tư, họ sẽ dựa vào các cơ chế để lựa chọn cho mình một chứng chỉ ETF phù hợp.

Tương tự với một mã chứng khoán riêng biệt, ETF được giao dịch mua - bán liên tục theo thời gian thực. Số lượng cổ phiếu giao dịch thuộc một quỹ ETF có thể thay đổi liên tục mỗi ngày. Lý do là bởi cổ phiếu mới được tạo ra liên tục và cổ phiếu đang lưu hành được mua lại. Điều này nhằm mục đích giữ cho giá của quỹ ETF cân bằng với các loại chứng khoán cơ sở.

ETF vừa sở hữu chức năng của một quỹ đóng, vừa hoạt động như một cổ phiếu

Quỹ ETF là gì?

Đây là loại quỹ được hình thành dựa trên quá trình hoán đổi danh mục chứng khoán cơ cấu lấy chứng chỉ quỹ. Quỹ ETF sẽ được giao dịch trên thị trường chứng khoán tương tự với một chứng chỉ quỹ đóng thông thường. Không những thế nó còn được giao dịch trực tiếp với các công ty quản lý quỹ thông qua hình thức giao dịch hoán đổi từ thành viên tạo lập.

Đặc điểm của Quỹ ETF

Quỹ ETF hình thành dựa trên mô phỏng chỉ số phù hợp là chiến lược đầu tư thụ động hữu ích dành cho các nhà đầu tư. Những đặc điểm nổi bật của quỹ đầu tư ETF có thể kể đến như:

• Đối tượng tham gia giao dịch khá đa dạng kể cả các nhà đầu tư nhỏ lẻ.
• Quỹ ETF được giao dịch dựa theo thời gian thực của phiên, tương tự như một cổ phiếu riêng lẻ.
• Tính thanh khoản của quỹ ETF chịu tác động chỉ số trong nhóm. Chính vì thế, một số quỹ ETF có tính thanh khoản rất tốt, một số khác thì khá thấp.
• Trong một ngày giao dịch, giá của chứng chỉ quỹ ETF có thể biến động tăng giảm liên tục.
• Một quỹ ETF có thể tập hợp hàng nghìn cổ phiếu trong ngành hoặc chỉ tập trung vào một lĩnh vực nhất định.
• Quỹ ETF được đánh giá là một kênh sinh lời hấp dẫn cho những nhà đầu tư nhỏ lẻ nhờ mức chi phí thấp hơn so với cổ phiếu quỹ tương hỗ.

Phân loại quỹ ETF

Trên thị trường hiện nay đang lưu hành 3 loại quỹ ETF phổ biến và được nhiều nhà đầu tư quan tâm là: quỹ ETF cổ phiếu, quỹ ETF trái phiếu và quỹ ETF theo ngành. Mỗi loại quỹ sẽ sở hữu những đặc điểm và tính chất riêng.

Quỹ ETF cổ phiếu

Quỹ ETF cổ phiếu mô phỏng sự biến động của các chỉ số cổ phiếu trên thị trường chứng khoán, ví dụ như chỉ số VN100, VN30, S&P 500,… 

Quỹ ETF trái phiếu

Quỹ ETF trái phiếu mô phỏng sự biến động của các chỉ số trái phiếu, có thể kể đến như: trái phiếu Chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp hoặc những loại trái phiếu sinh lời cao khác.

ETF trái phiếu mô phỏng sự biến động của tất cả chỉ số trái phiếu

Quỹ ETF theo ngành

Quỹ ETF theo ngành mô phỏng sự biến động chỉ số thị trường theo ngành hoặc theo lĩnh vực. 

Bên cạnh 3 loại quỹ ETF phố biến trên còn khá nhiều quỹ hoán đổi danh mục khác chẳng hạn như quỹ ETF tiền tệ, quỹ ETF đầu tư thay thế, quỹ ETF nghịch đảo,… 

Các thị trường giao dịch quỹ ETF

Để có thể giao dịch quỹ đầu tư ETF thuận tiện và nhanh chóng, nhà đầu tư phải nắm được 2 loại thị trường giao dịch cơ bản dưới đây:

Thị trường sơ cấp

Trên thị trường sơ cấp, chứng chỉ quỹ ETF không được bán riêng lẻ mà được các nhà tạo lập phát hành theo lô lớn (thường là 100.000 chứng chỉ quỹ ETF). Sau đó, họ sẽ tiến hành mở bán cho các thành viên thành lập quỹ (Authorized Participant). 

Các thành viên sẽ không thực hiện mua lô chứng chỉ quỹ bằng tiền. Thay vào đó sẽ trao đổi lô chứng chỉ quỹ bằng một “rổ” danh mục chứng khoán cơ cấu - mô phỏng theo chỉ số đã được chấp thuận ban đầu. Chính vì lý do này, quỹ ETF mới được gọi là quỹ hoán đổi danh mục.

Thị trường thứ cấp

Bước tiếp theo, các thành viên lập quỹ sau khi đã hoàn tất hoán đổi danh mục chứng khoán sẽ chia nhỏ và bán các chứng chỉ quỹ ETF ra thị trường thứ cấp. Các quỹ ETF này sẽ được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán và mua bán tương tự cổ phiếu. Điều này giúp các nhà đầu tư cá nhân có thể mua được các đơn vị chứng chỉ quỹ riêng lẻ.

Trường hợp các nhà đầu tư có nhu cầu bán chứng chỉ quỹ sẽ có hai sự lựa chọn: bán chứng chỉ quỹ riêng lẻ cho nhà đầu tư nhỏ lẻ khác trên thị trường thứ cấp hoặc bán lại lô đơn vị quỹ cho quỹ ETF.

Hiểu rõ hoạt động của 2 thị trường thứ cấp và sơ cấp giúp giao dịch ETF dễ dàng hơn

Có nên đầu tư quỹ ETF không?

Sau khi nắm được kiến thức căn bản về quỹ ETF thì câu hỏi đặt ra ở đây là có nên đầu tư vào quỹ ETF không? Để giải đáp cho thắc mắc này, mời bạn theo dõi những lợi ích và rủi ro khi đầu tư quỹ ETF ngay dưới đây: 

Lợi ích

Những lợi ích nổi bật khi đầu tư quỹ ETF cụ thể như sau:

• Đa dạng hóa danh mục đầu tư: Cơ cấu của một quỹ ETF thường mô phỏng lại danh mục mã cổ phiếu tương ứng của chỉ số tham chiếu. Chính vì thế, mua chứng chỉ quỹ ETF đồng nghĩa với việc nắm giữ một danh mục đầu tư đa dạng với tỷ trọng tương tự chỉ số được quỹ ETF đó mô phỏng. 
• Linh hoạt và tính thanh khoản cao: Việc mua hoặc bán chứng chỉ quỹ ETF khá nhanh chóng thông qua công ty quản lý quỹ. Đây được đánh giá là lợi thế cho các nhà đầu tư so với các hình thức khác như bất động sản hoặc vàng. 
• Không cần am hiểu chuyên sâu về từng loại cổ phiếu cụ thể: Khi sở hữu chứng chỉ quỹ, các nhà đầu tư không cần phải mất quá nhiều thời gian để tìm hiểu chi tiết về từng mã cổ phiếu cụ thể. Việc đầu tư từng mã cổ phiếu riêng lẻ luôn cần thời gian để phân tích cũng như quyết định thời điểm giao dịch phù hợp.

Mua chứng chỉ quỹ ETF đồng nghĩa với việc sở hữu một danh mục đầu tư đa dạng

Rủi ro

Bên cạnh những lợi ích nêu trên thì đầu tư quỹ ETF cũng tồn tại một số rủi ro mà nhà đầu tư cần biết để có kế hoạch phòng ngừa. Vậy những rủi ro có thể gặp phải khi đầu tư chứng chỉ quỹ ETF là gì? 

• Chưa đủ tính đa dạng: Một đặc điểm thường thấy ở các quỹ ETF đó là tính đa dạng hóa. Tuy nhiên, trên thực tế có một số quỹ ETF tập trung vào thị trường ngách nhỏ và chỉ theo dõi một nhóm cổ phiếu nhất định thuộc một số ngành khác nhau. Dễ thấy nhất chính là cổ phiếu ngành xăng dầu, hàng không…. Những quỹ ETF này độ đa dạng hóa khá thấp, biến động mạnh nên dễ xảy ra tình trạng thua lỗ khi thị trường xuống giá.
• Tính thanh khoản của một số ETF rất thấp: Thực tế có một số công ty nhỏ có chi phí giao dịch cao và danh mục cổ phiếu của họ ít được các nhà đầu tư quan tâm. Điều này dẫn đến việc nếu mua chứng chỉ quỹ ETF của công ty đó sẽ rất khó để bán lại. 
• Chi phí mua ETF thường cao hơn khi mua cổ phiếu riêng lẻ: Do phải chịu thêm phí môi giới và phí quản lý nên chi phí mua chứng chỉ quỹ ETF thường cao hơn hẳn so với mua các loại cổ phiếu thông thường.
• Không có đặc quyền như khi sở hữu cổ phiếu: Việc nắm giữ chứng chỉ quỹ ETF sẽ khiến nhà đầu tư không được hưởng đặc quyền tham gia vào đại hội cổ đông như cổ phiếu. 
• Một số quỹ ETF hoạt động không hiệu quả: Quỹ ETF thường mô phỏng theo chỉ số của một ngành nào đó. Do đó, khi ngành hoạt động không hiệu quả dễ dẫn đến tình trạng giá chứng chỉ quỹ cũng bị sụt giảm theo.

Một số quỹ ETF uy tín trên thị trường chứng khoán Mỹ

Vanguard Total Stock Market (VTI)

Vanguard Total Stock Market ETF được ra đời vào năm 2001, quản lý bởi Vanguard và niêm yết trên sàn NYSE với mã VTI. Đây là quỹ ETF đại diện cho toàn bộ thị trường chứng khoán Mỹ. 

Vanguard Total Stock Market bao gồm gần 4.000 cổ phiếu có vốn hóa từ lớn, trung bình đến nhỏ, siêu nhỏ được giao dịch thường xuyên trên sàn NYSE và Nasdaq. Đầu tư vào VTI cũng là một cách để đầu tư vào toàn bộ thị trường chứng khoán Hoa Kỳ. 

Hiện VTI được niêm yết với giá 228,35 USD (giá đóng cửa ngày 31/07/2023). Tỷ lệ chi phí của VTI là 0,03% (kể từ ngày 28/04/2023). Đồng thời đang nắm giữ hơn 3.900 cổ phiếu, một con số rất lớn so với các quỹ ETF thông thường. Lĩnh vực đầu tư chính của VTI là công nghệ với sự có mặt của 3 cổ phiếu hàng đầu là Apple, Microsoft và Alphabet.

Vanguard Total Stock Market ETF đại diện cho toàn bộ thị trường chứng khoán Hoa Kỳ

SPDR S&P 500 (SPY)

SPDR S&P 500 ETF là một trong những “ông lớn” của quỹ giao dịch hoán đổi Hoa Kỳ. SPY bắt đầu giao dịch vào ngày 22/01/1993, cũng là ETF đầu tiên được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán Mỹ. Hiện SPDR S&P 500 ETF đang được quản lý bởi State Street Global Advisors và theo dõi chỉ số S&P 500. 10 Cổ phần lớn nhất của SPY tập trung vào các công ty công nghệ như Apple, Microsoft, Meta, Alphabet,...

Giá niêm yết của quỹ SPDR S&P 500 là 457,79 USD (giá đóng cửa ngày 31/07/2023). Tỷ lệ chi phí của quỹ đang là 0,09%, nghĩa là cứ 10.000 USD đầu tư, bạn sẽ nhận được 9 USD mỗi năm.

iShares Core S&P 500 ETF (IVV)

iShares Core S&P 500 ETF được thành lập vào ngày 15/05/2000, theo dõi chỉ số S&P 500 và đang niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán New York (NYSE). Đây là quỹ giao dịch trao đổi (ETF) được quản lý bởi một trong những công ty quỹ lớn nhất toàn cầu là BlackRock.

Hiện tại, iShares Core S&P 500 ETF (IVV) có tổng giá trị tài sản ròng là khoảng 356,19 tỷ USD, tỷ lệ chi phí là 0,03%. Giá đóng cửa vào ngày 31/07/2023 là 460,18 USD, tăng 19,77% so với hồi đầu năm.

iShares Core S&P 500 là một trong những sự lựa chọn đầu tư phổ biến dành cho các nhà đầu tư muốn tiếp xúc với toàn bộ thị trường chứng khoán Mỹ. ETF này có chi phí quản lý thấp, tính thanh khoản cao và hiệu suất lịch sử tốt.

iShares Core S&P 500 ETF  tập trung nhiều vào các cổ phiếu công nghệ, chăm sóc sức khỏe

Invesco QQQ Trust (QQQ)

Invesco QQQ Trust ETF là quỹ hoán đổi theo dõi hoạt động của các công ty phi tài chính lớn nhất thuộc chỉ số Nasdaq-100. Quỹ ETF này được ra mắt vào ngày 10/03/1999 và quản lý bởi Invesco. 

Hiện Invesco QQQ Trust ETF có 101 chứng khoán cơ sở. Trong đó, top 10 cổ phiếu hàng đầu chiếm đến 59,21% tổng tài sản với những cái tên quen thuộc như Microsoft, Apple, Amazon.com, Tesla, PepsiCo,...

Tổng tài sản đang được quản lý của Invesco QQQ Trust đang là 213,36 tỷ USD với 551,75 triệu cổ phiếu đang lưu hành. Tỷ lệ chi phí là 0,2%, tức với 10.000 USD đầu tư thì bạn sẽ nhận được 20 USD mỗi năm. Theo khối lượng giao dịch trung bình hàng ngày thì đây là ETF được giao dịch nhiều thứ hai tại Hoa Kỳ.

Financial Select Sector SPDR Fund (XLF)

Financial Select Sector SPDR Fund là quỹ ETF thụ động, mô phỏng chỉ số S&P Financial Select Sector Index. XLF được quản lý bởi State Street Global Advisors và niêm yết trên Sở giao dịch chứng khoán New York (NYSE). 

XLF được thành lập vào năm 1998 và có trụ sở tại Boston, Massachusetts. Lĩnh vực đầu tư chính là dịch vụ tài chính (chiếm 96,26%). Hiện Financial Select Sector SPDR Fund có tổng tài sản đang quản lý AUM là 35,81 tỷ USD. Tỷ lệ chi phí là 0,1%, giá đóng cửa ngày 31/07/2023 là 35,2 USD.

Financial Select Sector SPDR Fund (XLF) mô phỏng chỉ số S&P Financial Select Sector Index

Kết Luận

Thị trường giao dịch ETF đang ngày càng sôi động, do đó việc nắm vững các kiến thức về quỹ ETF là gì rất quan trọng. Hy vọng với những thông tin trên đây, các nhà đầu tư đã có thêm thông tin hữu ích và biết được nên đầu tư quỹ ETF nào uy tín. Đừng quên theo dõi chúng tôi để thường xuyên cập nhật các tin tức tài chính chứng khoán mới nhất.

Huỳnh Hà